تیغ منفعت طلبـان بر پیکر منابع طبیعی

تیغ منفعت طلبان بر پیکر منابع طبیعی

اگر بناست راه قزوین به شرق گیلان تحقق یابد، چرا از جاده موجود استفاده نمی شود؟ مگر قرار است در مسیر راه جدید الحداث چه زمین هایی ارزش افزوده پیدا کند؟!  جالب است که همین پروژه از سمت استان گیلان نیز در حال احداث است. با این تفاوت که گیلانی ها به منظور حفظ محیط زیست و اهمیت جنگل های منطقه خود در حال تعریض جاده فعلی و اصلاح وضع موجود هستند.

  سوم مردادماه ٩٨ بود که رئیس سازمان برنامه و بودجه با حضور در استان قزوین، فرصتی دو ماهه برای ارائه پیوست های زیست محیطی و تحویل آن به سازمان محیط زیست را به منظور اجرای جاده قزوین-رحیم آباد-کلاچای داد. پروژه ای که قبل از پیوست زیست محیطی و اعطای مجوز یکپارچه اجرایی شد!. 
موضوعی که به آن خواهیم پرداخت، نه در مسیر مخالفت با توسعه راه و آبادانی کشور است، بلکه درصدد اجرای درست پروژه های راه سازی با حفظ منابع طبیعی است. 
سوالی که فکر تمامی کارشناسان حوزه راه سازی را به خود مشغول کرده، این است که چرا راه ارتباطی کشور به شرق استان گیلان از طریق جاده فعلی با اصلاح وضع موجود صورت نمی گیرد؟. 
شنیده شده مسوولین و کارکنان اداره کلی در استان قزوین در نزدیکی این جاده جدید الحداث، چند هزار متر زمین دارند که با وجود راه اندازی این جاده نانی در روغن خواهند زد!. رایحه مشمئز کننده منافع شخصی فضای پروژه را پر کرده است. 
آیا ایجاد جاده جدید، هدر رفت بیت المال و نابودی محیط زیست را به همراه نخواهد داشت؟ چه بر سر منطقه زیبای الموت و چشمه های وگل و خاررود خواهد آمد؟ تخریب زیستگاه های جانورانی هم چون پلنگ، جابه جایی خاک و تخریب پوشش های گیاهی چگونه جبران خواهد شد؟. آیا اداره راه و شهرسازی استان قزوین درصدد آن است که آسمانی مملو از دود و مونوکسید کربن را در عوض آسمان آبی و زیبای الموت تقدیم مردم کند؟. چه دست هایی درصدد به راه انداختن این پروژه است؟ اگر بناست راه قزوین به شرق گیلان تحقق یابد، چرا از جاده موجود استفاده نمی شود؟ مگر قرار است در مسیر راه جدید الحداث چه زمین هایی ارزش افزوده پیدا کند؟! 
مقام معظم رهبری در خصوص محیط زیست و اهمیت حفظ آن تاکیدات فراوانی و جدی داشته اند‌. ایشان می فرمایند‌:  ت برای چیست؟ اقتصاد برای چیست؟ خدمات گوناگون شهری و کشوری برای چیست؟ اصلاً پیشرفت کشور برای چیست؟ پیشرفت برای این است که انسانها زندگی سالم و مطلوبی داشته باشند. اگر محیط زیست تخریب شد، همه‌ی اینها باطل خواهد شد.اهمیت محیط زیست اینجاست. واقعاً اگر ما به مسئله‌ی آب، خاک، هوا و آن چیزهائی که منتهی میشود به این چیزها - مثل مراتع، مثل منابع طبیعی، مثل جنگلها، مثل وضع شهرسازی - نپردازیم، زندگی مردم شیرین نخواهد شد. صنعت و پیشرفت صنعتی و درآمدهای فزاینده‌ی کشور و افتخارات گوناگون علمی، متن زندگی و واقعیت زندگی را شیرین نمیکند؛ همه‌ی اینها باید مقدمه باشد برای اینکه مردم زندگی سالم و شیرین و مطلوب داشته باشند. از جمله‌ی چیزهائی که مِساس مستقیم دارد، مسئله‌ی محیط زیست است، محیط زندگی انسانهاست، مسئله‌ی آب و هواست. آن وقت ریشه‌های آن، بنیانهای آن، که خاک است و جنگل است و درخت است و بقیه‌ی چیزها، اهمیت درجه‌ی یک پیدا میکند».
بدون شک حفظ محیط زیست مهم ترین اصل در اجرای پروژه های راه سازی است. اینکه چرا نسبت به این امر مهم حساسیتی از سوی اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین دیده نمی شود، جای سوال است؟ 
هفته نامه حدیث ما در گفت و گو با مسوولین استانی به جزئیات زیست محیطی این پروژه پرداخته است که آن را در ادامه این گزارش خواهید خواند؛ 

اسدالهی، ریاست سازمان منابع طبیعی استان قزوین
اعتقاد و اام منابع طبیعی این است که مسیر قزوین به شمال می‌بایست با 
بهره گیری از جاده موجود صورت گیرد. در واقع اداره کل راه و شهرسازی می‌توانست با اصلاح جاده موجود و ایجاد بسترهای جدید، برش های مورد نیاز و احداث تونل های لازم در جاده موجود، آسیب کمتری به منابع طبیعی وارد کند.‌‌‌‌ لیکن مشاوره پروژه مدعی بود که جاده موجود قابلیت اصلاح ندارد و مسیر جدیدی که هم اکنون در حال احداث است، مشخص و پیشنهاد شد. نهایتا در صورت جلسه ای مقرر شد ۵ کیلومتر از جاده احداث شود و مابقی پروژه بعد از ارزیابی و مطالعات زیست محیطی انجام گیرد. 

جالب است که همین پروژه از سمت استان گیلان نیز در حال احداث است. با این تفاوت که گیلانی ها به منظور حفظ محیط زیست و اهمیت جنگل های منطقه خود در حال تعریض جاده فعلی و اصلاح وضع موجود هستند. متاسفانه این نگاه گیلانی ها و اهمیت آن به منابع طبیعی بخصوص در این پروژه کمتر در مسئولین اداره کل و راه شهرسازی استان قزوین دیده می شود!  
بدون شک خسارت‌های زیست‌محیطی این پروژه صرفاً به جاده احداثی مربوط 
نمی شود و در آینده روستاهایی درصدد ایجاد جاده فرعی به منظور اتصال راه روستا به جاده اصلی خواهند شد.  
حتماً روستایی که در ۵۰۰ یا چند کیلومتری این جاده واقع است با فشارهای ی انتخاباتی و تبلیغاتی و صد البته متنفذین پشت پرده زمینه را برای اتصال به جاده اصلی فراهم خواهند کرد.  
به عنوان مثال آیا در مسیر حصار خروان به باغ دشت که نهایتا به شمال کشور ختم می شود نمی توانستند از وضع موجود استفاده کنند؟! متاسفانه در این پروژه حجم قابل توجهی از خاک جابجا شده و آسیب جدی به محیط زیست وارد شد. 
در پروژه قزوین به رحیم آباد نیز با توجه به چرخش هایی که در مسیر راه وجود دارد و عبور آن از مناطق طبیعی، آسیب‌های فراوانی را به منابع طبیعی وارد می کند و پوشش های گیاهی بسیاری از بین خواهد رفت. بخش زیادی از آب چشمه ها نیز قطع می شود. 
یکی از تاکیدات دولت در خصوص اجرای پروژه های این چنینی در ابتدا ارزیابی های زیست محیطی است که متاسفانه هنوز ارزیابی زیست محیطی در این پروژه صورت نگرفته است. در واقع فلسفه ارزیابی های زیست محیطی بدین منظور است که آیا پروژه ای قابلیت اجرا دارد یا ندارد؟. اگر پروژه با شاخص های زیست محیطی مغایرت نداشته باشد، آنگاه مرحله بعدی این است که با چه ااماتی اجرایی شود. متاسفانه برخی از پروژه‌های اداره کل راه و شهرسازی در ابتدا اجرا می شود و بعد از اجرای پروژه ارزیابی های زیست محیطی صورت می‌گیرد!.
در کشورهای اروپایی با دارا بودن انبوهی از درختان و گونه های مختلف پوشش گیاهی، در اجرای پروژه های راه و شهرسازی برای جلوگیری از قطع حتی یک درخت، مسیر پروژه را تغییر می دهند. 
در پروژه حصار خروان به شمال، منابع طبیعی هر چه مخالفت کرد، حاصلی نداشت. بدون شک پشت پرده برخی از پروژه‌ها، برد تبلیغاتی و انگیزه های انتخاباتی وجود دارد. 
متاسفانه متولیان امر بعد از اجرای پروژه‌ها، درصدد احیای پوشش گیاهی هم نیستند. بارها منابع طبیعی پیشنهاد داده است که در حین اجرای پروژه به منظور جبران بخشی از تخریب های صورت گرفته و احیای دوباره پوشش گیاهی، اطراف مسیر را درخت کاری کنند که بعد از چند سال شرایط زیست محیطی آن احیا شود. متاسفانه این امر مهم نیز انجام نمی‌گیرد. 
در خصوص اجرای پروژه‌های عمرانی که موجب تخریب منابع طبیعی می‌شود طبق قانون باید خسارت داده شود. این مهم نیز صورت نمی‌گیرد. پرداخت این خسارات بدین منظور است که منابع طبیعی شرایط احیای محیط زیست و منابع طبیعی را مجددا فراهم کند. 
الموت غربی و شرقی از جمله مناطق حرکتی معروف کشور محسوب می شود. چند وقت اخیر در بخشی از منطقه هیرو ویار به دلیل عبور آب‌های زیرزمینی بخش عظیمی از مسیر حرکت کرده بود. 
آیا در این پروژه، مطالعات این چنینی صورت گرفته است. بسیار مشاهده شده که برخی پروژه ها اجرا و راه اندازی می شود، ولی بعد از مدتی به دلیل کیفیت پایین مصالح و عدم مطالعات کارشناسی شده منجر به تخریب و اعمال هزینه های گزافی برای کشور می شود.  

عباس نژاد رییس سازمان محیط زیست استان قزوین
قانون 50 بند را برای وزارت راه و شهرسازی در خصوص اجرا و احداث جاده ها تکلیف کرده که می بایست رعایت شود. 
نظر ابتدایی سازمان محیط زیست این است که از جاده فعلی و اصلاح وضع موجود بهره گیری شود. لیکن می بایست ارزیابی زیست محیطی اداره کل راه و شهرسازیی هم دید و آن را مطالعه کرد. 
بدون شک سازمان محیط زیست با هرگونه احداث جاده که ملاحظات زیست محیطی در آن رعایت نشود، مخالف است و برخورد قاطع خواهد کرد. 
به همین منظور وقتی پروژه وارد محوطه تحت نظارت سازمان محیط زیست شد بلافاصله سازمان ورود پیدا کرد و ادامه پروژه بنا به دستور دستگاه قضایی استان متوقف شد. 
قاعدتا سازمان محیط زیست با هیچ توسعه ای مخالف نیست ولی ملاحظات زیست محیطی که هم تاکید دولت و هم شورای برنامه ریزی استان می باشد، بایستی انجام گیرد. 

ملکی مدیر عامل شرکت آب منطقه ایی قزوین
هر سازمان و اداره ای که درصدد راه اندازی پروژه و احداث سازه در مسیر رودخانه های استان است می‌بایست از شرکت آب منطقه ای قزوین مجوزات لازم را دریافت کنند تا بتوانند مشخصات فنی مربوطه را برای عملیات عمرانی به دست آورد اگر این کار صورت گیرد مشکلی وجود نخواهد داشت و اگر غیر از این باشد، شرکت آب منطقه‌ای حتماً ورود پیدا خواهد کرد و اقدامات لازم را انجام خواهد داد. در خصوص پروژه موجود نیز باید گفت که مشکلاتی مشاهده شده است. از جمله آن؛ انتقال نخاله ها به رودخانه در مسیر احداث پروژه است که در آینده دردسرساز خواهد شد. البته اخطارهایی داده شده و متولی این امر نیز تعهد کرده است که نخاله ها را از بستر رودخانه جمع‌آوری کند. اقداماتی هم در رفع این موضوع صورت گرفته، لیکن آنچه را که ما تصور داشتیم اعمال نشده است. بدون شک اگر این روند ادامه یابد از طریق مراجع قضایی ورود پیدا خواهیم کرد.

چاپ شده در هفته نامه حدیث ما